Lezen over Afrika
Een schaakpartij zien, zonder de spelregels te kennen? Dat is alleen maar een stel poppetjes zien, die heen en weer geschoven worden en regelmatig van het bord gehaald worden. De poppetjes en de geometrie van het schaakbord zijn mooi, maar dan houdt het wel een beetje op. Als je de spelregels wel kent, komt er een dimensie bij. Als de poppetjes van het bord gehaald worden, weet je dat ze verslagen zijn, je ziet nu ook een veldslag met paarden, torens, pionnen en een koningin die iedereen aankan.
Hetzelfde gebeurt door boeken over Afrika te lezen. Je ziet niet alleen een groep leeuwen met schattig kleine welpjes. Je weet ook dat er ooit een verweesd welpje door mensen opgevoed is en dat ze als volgroeide leeuwin nog steeds met haar baasje op één veldbedje sliep.( Born Free).
Je ziet niet alleen die aardige mevrouw die jouw gastenverblijf schoonmaakt. Je weet dat zij iemand kan zijn die haar man en drie van haar zes kinderen verloren heeft. Die van het geld dat ze verdient al haar kleinkinderen en 2 schoondochters onderhoudt, omdat zij de enige is die werk heeft. (Singing Away the Hunger).
Uiteraard kunt u ook veel naar National Geographic en Discovery Channel kijken. Ook de lokale gidsen en reisbegeleiders zullen heel veel vertellen over hun land, de natuur en cultuur. Alleen vind ik persoonlijk dat je door letterlijk mee te leven met de hoofdpersonen in je boek, een soort “inside informatie” krijgt die men anders niet ervaart. Daarom hieronder een overzicht van de boeken over Afrika die ik echte aanraders vindt.
Aanbevolen boeken over Afrika:
Algemeen:
Africa door John Reader,1997,1998
Under African Skies,1997
Naar Afrika door diverse auteurs,1998
Over dieren:
Born Free door Joy Adamson, 1960
Cry of the Kalahari door Mark and Delia Owens
When Hippo was Hairy door Nick Greaves, 1988
When Lion could fly door Nick Greaves, 1993
Elephant Memories door Cynthia Moss, 1988
The fate of the Elephant door Douglas Chadwick, 1992
Botswana:
Cry of the Kalahari door Mark and Delia Owens, 1984
Okavango, de laatste Oase door Frans Lanting, 1993
Kenia:
Ik droomde van Afrika door Kuki Gallman, 1999
Wetten van de W ildernis door Francesca Marciano, 1998
De blanke Masai door Corinne Hofmann
Lesotho:
Singing away the Hunger door Mpho ‘Matsepo Nthunya, 1996
Mali:
Het Zandkasteel door Ton van der Lee, 2002
Mozambique:
In Afrika door Adriaan van Dis, 1996
Namibië:
The Burning Shore door Wilbur Smith, 1985
The Sheltering Desert door Henno Martin, 1983
Solitaire door Ton van der Lee, 2001
Zambia:
Survivor’s Song door Mark and Delia Owens, 1992
Zuid Afrika:
Power of the Sword door Wilbur Smith, 1986
Rage door Wilbur Smith, 1987
Het beloofde Land door Adriaan van Dis, 1990
Korte beschrijving van de boeken:
Africa door John Reader,1997,1998
Een boek over de totale geschiedenis van Afrika. Van geologische formatie tot en met de hedendaagse geschiedenis. Het is dik met kleine lettertjes en af en toe is het doorzetten maar als je het uit hebt weet je wel hoe het echt met Afrika zit. Dat de eerste mens hier vandaan komt, dat bevolking hier altijd het meest geleden heeft onder vreselijke plagen en ziektes. Dat de grond arm is en de invoering van de banaan een zegen. Dat de ‘cowry’ (het kleine witte schelpje van de porseleinslak)dat je vaak als versiering ziet, tot 1952 nog steeds als betaalmiddel gebruikt werd. Dat men slavernij al kende voordat de blanken er hun ‘global business’ van maakten. Hoe de Afrikaanse Staten door de Amerikanen en Russen als pionnen in hun koude oorlog zijn gebruikt. Enz.enz.
Reader heeft de Alan Paton Award 1998 voor dit boek gekregen en wat mij betreft absoluut terecht!
Under African Skies door diverse auteurs,1997
Een verzameling korte verhalen van uitsluitend Afrikaanse schrijvers. Ieder verhaal wordt vooraf gegaan door een introductie over de schrijver zelf. Oorlog, geesten, armoede, alle elementen die we kennen, maar dan gezien door de mensen wiens wereld het is.
Naar Afrika door diverse auteurs,1998
Een verzameling korte verhalen van verschillende westerse en Afrikaanse schrijvers.
Een goed boek voor als je in een kort tijdsbestek toch van alles wat over Afrika wilt lezen.
Born Free door Joy Adamson, 1960
Joy Adamson, vrouw van de senior game warden (wildpark beheerder) van de Northern Frontier Province in Kenia krijgt in 1956 (!) drie piepjonge welpjes onder haar hoede. Hun moeder is doodgeschoten. Als na enkele maanden blijkt dat het ondoenlijk is drie snelgroeiende leeuwen in huis te houden besluiten de Adamsons de twee grootste in een dierentuin in Europa onder te brengen. Elsa, de kleinste en meest aanhankelijke, blijft in Kenia. Adamson beschrijft hoe Elsa tussen de mensen opgroeit en hoe ze uiteindelijk weer in de natuur wordt teruggebracht. Maar ook als ze volwassen is, en weer in het wild leeft, komt ze altijd haar pleegouders begroeten. Dit boek is het waargebeurde verslag van een van de opmerkelijkste vriendschappen tussen mens en wild dier die er ooit is voorgevallen.
Cry of the Kalahari door Mark and Delia Owens
Mark en Delia Owens, beiden bioloog, woonden zeven jaar in een tent in de Kalahari om onderzoek te doen naar de bruine hyena. Ze kamperen letterlijk tussen de leeuwen, hyena’s, jakhalzen, springbokken, hagedissen, vogels, enz. Een hilarische beschrijving over hoe ze weten te overleven. Daarnaast een zeer makkelijk leesbare wetenschappelijk verantwoorde beschrijving van hun onderzoek naar de bruine hyena, Kalahari leeuwen en blackbacked jakhalzen. (Zie ook: Botswana)
When Hippo was Hairy door Nick Greaves, 1988 & When Lion could fly door Nick Greaves, 1993
Verzameling grappige inheemse sprookjes over alle dieren die je in Afrika tegenkomt. Verklaard wordt waarom het nijlpaard op het gras poept, waarom de cheeta hondenklauwen heeft, enz. Bij iedere diersoort worden wat algemene feiten vermeld.
Elephant Memories door Cynthia Moss, 1988
>Cynthia Moss heeft jarenlang onderzoek gedaan naar de olifanten in het Keniaanse Amboseli National Park. In dit boek beschrijft ze het dagelijkse leven van en de sociale structuren van de verschillende families olifanten die in het park leven. Als je dit boek gelezen hebt zie je niet zomaar een grijze kolos die op een tak staat te kauwen. Dan weet je dat het bijzonder sociale dieren zijn, die graag zoveel mogelijk contact met elkaar hebben en die naaste en verre familie onderscheiden.
The fate of the Elephant door Douglas Chadwick, 1992
Dit boek is door de bioloog Chadwick geschreven als reactie op het bijna uitsterven van de olifant. Hij reist de hele wereld over om de stand van zaken op te nemen. Hij ziet een olifant in de dierentuin in Amerika die schildert. (Dit is geen typefout!) Hij bezoekt de “tamme “ olifanten in Azië, de Koninklijke witte olifanten in Thailand, gaat met pygmeegidsen op zoek naar de kleine bosolifanten in Centraal Afrika, enz.enz. Dit boek gaat niet alleen over olifanten, maar vooral ook over de mensen met wie ze (moeten) samenleven.
Okavango, de laatste Oase door Frans Lanting, 1993
Soms zeggen beelden meer dan woorden. Bekijk dit prachtige fotoboek en oordeel zelf. Het is niet een boek dat je gemakkelijk mee gaat nemen naar Botswana, daarvoor kun je het beste een reisgids Botswana boor meennemen.
Ik droomde van Afrika door Kuki Gallman, 1999
Het autobiografische verhaal van Kuki Gallman, die met man en zoontje in de zeventiger jaren in Kenia op een cattle ranch van ca. 100.000 ha gaat wonen. Alle drie vinden ze de natuur en het landschap geweldig en zijn ook de eerste particulieren in het gebied die ‘anti-poaching’ patrouilles instellen. Als eerst haar man en later haar zoon overlijdt besluit Gallman zich helemaal op het natuurbehoud toe te leggen.Lees dit boek niet als je bang voor slangen bent. Lees het wel als je wilt weten hoe iemand na het verlies van haar meest dierbaren toch de kracht in weet te vinden om overeind te blijven en haar leven zin te geven.
Wetten van de Wildernis door Francesca Marciano, 1998
Een zelfbewuste mondaine jonge Italiaanse vrouw, besluit tijdens een vakantie in Kenia om te blijven. Ze wordt niet verliefd op een, maar op twee mannen. Dat loopt natuurlijk niet goed af, maar het oergevoel dat je alleen de Afrikaanse wildernis voelt maakt veel goed. Eerlijke en humoristische beschrijving van het leven van de ‘expat’gemeenschap in Nairobi.
De blanke Masai door Corinne Hofmann
Het ongelofelijke maar waargebeurde verhaal van de Zwitserse Corinne Hofmann die met een traditionele Masia-krijger trouwt, een kind krijgt en vijf jaar met hem in Kenia woont. Eerst in een hutje van takken, klei en stro in het achterland, later in een huisje vlakbij Mombassa. In het dorpje leeft Corinne precies hetzelfde als de andere vrouwen. Een dieet van geitenmelk, thee, maïsmeel en soms vlees. Ze raakt ondervoed, krijgt meerdere malen malaria en zelfs hepatitis. Haar enorme liefde voor haar man houdt haar op de been en ze geniet van het eenvoudige leven. Als ze later om gezondheidsredenen naar Mombassa moet verhuizen en de situatie met haar man, die ziekelijk jaloers wordt, onhoudbaar wordt, besluit ze met haar dochtertje terug naar Zwitserland te gaan. Er staan foto’s in het boek, anders zou je niet geloven dat het waar gebeurd is.
Singing away the Hunger door Mpho ‘Matsepo Nthunya, 1996
Wist je dat er mensen zijn die zo arm zijn dat ze alleen maar graszaadjes kunnen eten? Ik ook niet totdat ik dit boek las. Het is het levensverhaal van Mpho uit Lesotho. Ze vertelt over haar jeugd, haar huwelijk en kinderen, het leven in de bergen van Lesotho, haar geloof in geesten, god en witchdoctors. Mpho woont nu in de “moderne” stad, maar ze was het gelukkigst toen ze in bergen een “primitief” leven leidde.
Het Zandkasteel door Ton van der Lee, 2002
De Nederlandse filmproducent die de westerse ratrace achter zich heeft gelaten om in Afrika een nieuw leven op te bouwen, woont tegenwoordig in Mali. In een huis dat hij zelf heeft laten bouwen op basis van een tekening die Salvador Dali ooit voor hem maakte. Van der Lee verteld hoe het is om in Djenné te leven, en over de manier waarop huizen hier eeuwenlang gebouwd zijn. Een eigen sprookjeskasteel in Afrika, dat lijkt een droom die waarheid is geworden. Naast een reisgids Namibie mag dit boek niet ontbreken bij een Namibie reis.Toch blijft Van der Lee twijfelen. Zie ook: Solitaire.
In Afrika door Adriaan van Dis, 1996
In dit boek reist Van Dis door Mozambique, vlak nadat de burgeroorlog (1981-1992) is afgelopen. De herinneringen zijn vers en gruwelijk. Kindsoldaten vertellen hoe ze uit hun dorp door de Renamo ontvoerd zijn en gebruikt werden als dragers, brandstichters en moordenaars. Het is geen romantisch plezierreisje, overal liggen nog mijnen, staan stukgeschoten gebouwen, enz. Bendes bandieten zwerven nog rovend en moordend rond. Van Dis kan heel knap vertellen, het boek is gruwelijk en tegelijk spannend en ontroerend.
The Burning Shore door Wilbur Smith, 1985
Een jonge Francaise die op weg was naar Kaapstad, spoelt nadat haar schip getorpedeerd is, aan op het strand van Namibië waarachter de woestijn begint en niemand woont. Ze wordt gevonden door een Bushmen echtpaar dat haar door de woestijn leidt, terwijl haar eigen familie een grootscheepse zoekactie opstart. Een spannend avonturenboek dat tegelijk een beeld geeft van het leven van de Bushmen in de woestijn en de manier waarop de eerste wereldoorlog in Namibië door de Duitsers en Engelsen beleefd werd. Ook de diamanten, een van de grootse rijkdommen van Namibië worden niet vergeten. Zie ook Rage en Power of the Sword.
The Sheltering Desert door Henno Martin, 1983
Twee Duitse geologen besluiten, ten tijde van de tweede wereldoorlog, niet af te wachten tot ze door de Engelsen geïnterneerd zullen worden en vluchten naar de Namib Naukluft woestijn. A la Robinson Corusoe moeten ze leren zonder technische hulpmiddelen en een Albert Hein om de hoek in de barre natuur te overleven. Een meer filosofisch boek waarin beschreven wordt hoe mooi de woestijn is en hoe moeilijk het is om als moderne westerse mens ineens weer primitief te gaan leven. (En dan zonder tv-camera’s en medisch hulpteam, zoals in de tv-serie Expeditie Robinson)
Solitaire door Ton van der Lee, 2001
Een Nederlands filmproducent laat de westerse ratrace achter zich om in Afrika een nieuw leven op te bouwen. Hij gaat in Solitaire wonen, een gehucht middle of nowhere in Namibië. Hij geniet van zijn nieuwe leven en droom die uitgekomen is, maar dan …Voor Nederlanders natuurlijk heel herkenbaar geschreven. Het had je broer / zoon / vriend kunnen zijn die in zijn brieven aan je verteld over wat hij allemaal meemaakt. Van der Lee schrijft niet alleen over de woestijn, maar ook over de korte reizen naar de Okavango Delta, de Tsodilo Hills en het Kaokoveld die hij vanuit Solitaire maakt. Zie ook: Het Zandkasteel
Survivor’s Song door Mark and Delia Owens, 1992
Nadat Mark en Delia Botswana moesten verlaten, besluiten ze in Zambia hun wetenschappelijke werk voort te zetten. Dan blijkt dat hun nieuwe thuis bedreigd wordt door stropers. Het gevecht om de olifanten te beschermen is begonnen. Dit boek geeft inzicht in de eeuwenoude strijd om de leefruimte tussen mens en dier. Waarom de olifant beschermen als je zelf arm bent en honger hebt? (Zie ook: Cry of the Kalahari)
Power of the Sword door Wilbur Smith, 1986
De zoon van de Française uit The Burning Shore, Sasha, woonachtig in Zuid Afrika, groeit op in een turbulente tijd. De tweede wereldoorlog breekt uit, in Zuid Afrika strijden de Afrikaners en Engelsen om de macht. Een Afrikaner die op Sacha’s pad komt en zijn aartsvijand wordt, is Manfred. Daarnaast begint de zwarte bevolking zich te organiseren in hun verzet tegen de blanke overheersers, waar Sasha bij hoort. Het vervolg op The Burning Shore is ook een spannend avonturenboek. Tegelijk krijg je inzicht in de complexe geschiedenis van de vele verschillende bevolkingsgroepen die in Zuid Afrika leven. Zie ook: The Burning Shore en Rage
Rage door Wilbur Smith, 1987
Sasha Courtney is getrouwd, lid van het parlement, eigenaar-directeur van verschillende diamantmijnen. Alles gaat voor de wind, ware het niet dat de apartheidstrijd in Zuid Afrika in volle hevigheid losbarst. Zal hij overeind blijven? Het vervolg op de Power of The Sword is indrukwekkend. De apartheid wordt vanuit alle verschillende gezichtspunten beschreven, de rijke conservatieve blanke Engelse Sasha, zijn radicale vrouw Tara, de zwarte vrijheidsstrijder Moses, de extreme Afrikaner Manfred, enz. Ook weer avontuurlijk en romantisch en daardoor veel plezieriger te lezen dan een wetenschappelijk verantwoord geschiedenisboek. Zie ook: The Burning Shore en power of the Sword
Het beloofde Land door Adriaan van Dis, 1990
Van Dis reist door Zuid Afrika, vanuit Kaapstad naar de Karoo. Hij beschrijft de mensen die hij onderweg ontmoet. Het zwarte personeel, de moderne blanken en de aartsconservatieven “Boeren”. Iedereen vertelt hem in vertrouwen hoe ze over “ de anderen” denken. Het leuke van dit boek is dat het Afrikaans van de vertellers en Nederlands van Van Dis naadloos in elkaar overgaan. Wrang is de conclusie dat er nog een lange weg te gaan is voordat alle partijen zich met elkaar verzoend zullen hebben. Schokkend is het verhaal van Sophie over de trein waarmee ze iedere dag samen met haar dorp van haar primitieve huisje op de ‘lokasie’ Khayelitsha naar Kaapstad reist. Vuil, vol met vloekende goorlappen die haar betasten en erger.